مهارتهای مدیر دانش مدت‌هاست که محل بحث رهبران کسب و کارها و آژانس‌های کاریابی است. این افراد می‌دانند که امروزه برای مشاغل دیجیتال، مدیریت دانش از هر زمانی مهم‌تر است؛ از طرفی برای پیدا کردن مدیران دانشِ ماهر و شایسته با مشکل مواجه‌اند. این مشکل به دو دلیل اصلی به وجود می‌آید. اول اینکه مدیریت دانش ذاتاً یک دانش بین‌رشته‌ای است و نیازمند کار در تمام بخش‌های سازمان است. دوم اینکه پیشرفت فناوری، چشم‌انداز آینده را به‌کلی تغییر داده‌است.
مدیر دانش مدرن فردی است با مهارتهای علمی گسترده.
با توجه به این مشکلات، شما می‌توانید ببینید که افراد تصمیم‌گیرنده در عناوین شغلی مختلف مدیریت دانش، برای مشخص کردن نیازهای خود با چه مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. عناوین و تعاریف این مهارت‌ها دائماً در حال تغییر هستند، اما گاهی این تغییرات به‌اندازه کافی سریع نیستند تا بتوانند از واقعیت‌های تجارت مدرن پشتیبانی کنند و شکاف بین آنها و افراد مستعد را پر کنند. چالش‌های موجود عاملی شد تا این نوشته ترجمه شود و بیشتر در مورد مهارتهای مدیر دانش مدرن اطلاعات کسب کنیم.
مهارتهای مدیر دانش مدرن شامل چه چیزهایی نیست؟
افراد دست‌اندرکار مدیریت دانش برای برآورده کردن نیازهای آتی سازمان‌ها، باید چه مهارتهایی داشته باشند و کدام مهارت‌ها را توسعه دهند؟ جواب این سوالات تا حدودی به ماهیت سازمان و صنعتی که در آن فعال هستیم بستگی دارد. در نگاهی کلی الزام‌های مهارت مدیریت دانش مدرن شامل تجزیه و تحلیل داده‌ها، تحقیقات اولیه، تنظیم استراتژی‌های پیچیده مدیریت دانش است. این الزام‌ها از جریان اطلاعات سازمانی و مشتریان پشتیبانی می‌کنند. اگرچه داده‌ها و تحقیقات مستقیماً و به خودی خود «مدیریت دانش» نیستند؛ اما برخی از سازمان‌ها این دو مورد را در دسته مدیریت دانش قرار می‌دهند. متخصص مدیریت دانش تحلیلگر داده و یا ذخیره‌کننده اطلاعات نیست. با توجه به این حقیقت باز این سوال مطرح می‌شود که، پس این افراد دقیقاً چه کاری می‌کنند و چه مهارتهایی نیاز دارند؟
مدیران دانش آینده چه کسانی هستند؟
با توجه به توسعه بی‌سابقه فناوری‌های جهانی، تغییر سریع مدل‌های کسب و کار، ورود نسل جدید کارمندان ( تفاوت نسلی در محیط کار) و به‌وجودآمدن تعداد زیادی استارت‌آپ که برای مشاغل سنتی و کسل‌کننده سابق، راه‌حل‌های تکنولوژیکی ارائه می‌کنند، ما اکنون با این سؤال روبرو هستیم که در آینده، یک مدیر دانش مدرن چه کسی باید باشد و چه مهارتهایی باید داشته باشد چراکه همه افراد آمادگی تحول بزرگ و مجدد مدیریت دانش را ندارند. با شرایط تکنولوژیکی امروز مدیران دانش باید درست مثل نئو در فیلم ماتریکس، وارد سرزمین‌های ناآشنا شوند و نه‌تنها بر روش‌ها و استراتژی‌های سنتی مدیریت دانش مسلط شوند، بلکه بتوانند به‌راحتی در دنیای دیجیتالِ فرامتصل و توزیع‌شده حرکت کنند.
(من فقط می‌توانم در را به شما نشان دهم، شما هستید که باید از آن عبور کنید) مورفوس (فیلم ماتریکس)
مهارتهای کلیدی مدیران دانش
حالا با در نظر گرفتن واقعیات زندگی امروز و آینده، شایستگی‌ها و مهارتهای یک مدیر برای مدیریت دانش مدرن را بررسی می‌کنیم. مدیریت دانش مدرن یعنی یک زمینه خاص با چندین مهارت مختلف. هنگامی که در مورد شایستگی‌ها و مهارتهای مدیر دانش صحبت می‌کنیم، منظورمان زمینه‌های اصلی زیر است: (البته این موارد تنها مهارت‌ها و ویژگی‌های شخصی و فردی نیستند)
۱- شناخت اصول مدیریت دانش؛ درک عمیق روش‌ها، ابزارها و تکنیک‌های خاص آن.
این اصول همچنین شامل مدیریت کامل محتوا و چرخه متادیتا است. خوب است بدانید که برای یادگیری تکنیک‌ها و ابزارهای مدیریت دانش و اصول آن صرفاً خواندن یک مقاله دانشگاهی کافی نیست؛ بلکه با تمرین مداوم است که می‌توانید بر آنها تسلط یابید.
۲- درک عمیقی از دورنمای تکنولوژیکی؛ برای آینده اشتراک دانش و ایجاد همکاری مؤثر.
این بخش نیازمند سطح قابل قبولی از بلوغ است و شامل آگاهی از ابزارهای مدیریت دانش، پیاده‌سازی و ایجاد تجربیات عملی برای مدیر متخصص و یا کارجوی موقعیت شغلی مدیریت دانش است.
۳- درک مدیریت تغییر و انگیزه انسانی برای پیشبرد اهداف.
آگاهی از رویکردهای مدیریت تغییر، روش‌های ارتباطی مؤثر، رفتارهای کارکنان و انگیزه‌های انسانی، اصول اصلی تحول و پذیرش مدیریت دانش است. جالب است بدانید که مهارتهای مدیریت دانش مدرن صرفا مربوط به فناوری نیست.
۴- نوآوری و طرز تفکر «استارت‌آپی»
غافلگیر شدید؟ این مهارتی مهم برای یک متخصص مدیریت دانش آینده است. فردی که می‌تواند وضعیت موجود را به چالش بکشد و راه‌حل‌های نوآورانه‌ای متناسب با سازمان شما ارائه دهد و با استفاده از جریانِ مناسبِ دانش و نوآوری باعث کسب مزیت رقابتی شود. این موضوع شامل آگاهی از روش‌های نوآورانه برای دستیابی به خلاقیت، خلق ایده‌های سازمانی مداوم، روش‌های بدیع فناورانه و ایجاد راهی جدید برای تبادل دانش و یادگیری است.
۵- تسلط بر تمامی فعالیت‌های مجازی، دورکاری و همچنین همکاری در محیط‌های آنلاین و ترکیبی.
این مورد شامل تسلط بر نحوه عملکرد واقعیت‌های مجازی، واقعیت‌های افزوده، هدست‌ها و محتوای همه‌جانبه(محتوایی که از تمام بسترهای دیجیتالی برای کاربران قابل دسترسی است) و آنبوردینگ می‌شود.
۶- حوزه‌های موضوعی گسترده.
این حوزه‌ها شامل مفاهیم استراتژی، صنعتی و دانش، تحولات مربوط به داده‌ها، داده‌های خارجی و تدارکات، تجسم داده‌ها، AI/ML، تعامل با مشتری، مدیریت پروژه و روش‌های یادگیری است.
«دیر یا زود، متوجه خواهید شد که بین دانستن مسیر و پیمودن آن تفاوت وجود دارد» مورفوس (فیلم ماتریکس)
به‌کارگیری رویکرد DIY یا استفاده از مهارتهای مدیران دانش؟
حالا که با مهارتهای مهم این موقعیت شغلی آشنا شدید، لازم است به این سوال پاسخ دهیم که آیا می‌شود از رویکرد DIY (Do-it-yourself) به جای مهارتهای مدیران دانش استفاده کنیم؟ در جواب این سوال باید گفت DIY برای مشاغل دیجیتال و تجارت مدرن جوابگو نیست. تجربه چندین و چندساله به‌وضوح نشان می‌دهد که یک نفر باید مسئولیت مدیریت دانش را در سازمان بر عهده بگیرد. باید یک شخص پاسخگو وجود داشته باشد که استراتژی مدیریت دانش را به جلو هدایت کند، به سؤالات پاسخ دهد و در صورت لزوم، مدیریت دانش را برنامه‌ریزی کند.
معمولا چند گروه مشتاق و از درون سازمان سعی می‌کنند عملکردهای مربوط به مدیریت دانش را انجام دهند. یکی از مهمترین آنها واحد فناوری اطلاعات است که نقش پررنگی در موفقیت مدیریت دانش دارد. اما به دلیل اینکه مهارت مدیریت دانش مدرن، یک حرفه بین‌رشته‌ای است و شامل رشته‌های مختلف کسب و کار، طراحی و اجرای برنامه‌های مدیریت دانش می‌شود، این موقعیت شغلی نیازمند یک مختصص مدیریت دانش است. به همین دلیل است که رویکرد خودت انجام بده (DIY) برای مشاغل دیجیتال و تجارت مدرن به نتیجه‌ای نمی‌رسد.
تجارت مدرن نیازمند مهارتهای مدیر دانش است.
مدیریت دانش یک رشته تجاری متمایز و منحصربه‌فرد است. این رشته شامل استراتژی‌ها و شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) مخصوص به‌خود است. کسی که می‌خواهد این موقعیت شغلی را بر عهده بگیرد باید کاملاً آموزش ببیند. درسی که تیم مدیران ارشد باید بیاموزند کاملا واضح است. آنها باید کارشناسان ماهرِ مدیریتِ دانش مدرن را از همان ابتدا وارد جریان کار کنند و به توصیه‌های آنها اعتماد کنند. بعضی از صاحبان کسب‌وکار فکر می‌کنند پس از خواندن یک یا دو مقاله دانشگاهی در مورد این رشته، می‌توانند مدیریت دانش را بفهمند. چنین طرز تفکری کاملاً اشتباه است. این موقعیت شغلی نیازمند دانش عمیق و تجربه برای اجرایی کردن اموری است که رهبران کسب و کار به آن نیاز دارند.
چالش‌های جذب افراد مستعد مدیریت دانش
کاملاً واضح است که شرکت‌ها به‌جای اینکه همه کارها را به‌تنهایی انجام دهند، باید از ابتدای کار یک متخصص مدیریت دانش را وارد عمل کنند. این موضوع در طولانی‌مدت باعث صرفه‌جویی در زمان، هزینه و تلاش افراد می‌شود. با این حال، افزایش نیاز به مدیر دانش، سبب ایجاد چالش‌های جدیدی در مورد جذب افراد مستعد مدیریت دانش می‌شود. مشکل اصلی هم به‌خاطر تصویر اشتباهی است که از مدیریت دانش در ذهن‌ها وجود دارد و در قالب سنارویی دو خطی به تصویر می‌کشم.
سناریویی استخدام و جذب یک مدیر دانش:
مدیری از نسل X که قصد استخدام مدیر دانش دارد: من فکر می‌کنم رزومه شما برای مدیریت دانش مناسب است.
جویای کار از نسل Z: منظور شما از مدیریت دانش چیست؟ اگر این کار شبیه کاری است که یک کتابدار انجام می‌دهد، برای من کار خسته‌کننده‌ای است و فکر نمی‌کنم این شغل مناسب من باشد.
البته که ما برای کتابداران و شغل آنها احترام زیادی قائل هستیم، اما این دیدگاه نسبت به مدیر دانش، واقعیت این شغل را نشان نمی‌دهد. یک مدیر دانش نسل Z با مدیریت دانش سنتی قرن بیستم کار نمی‌کند. آنها در مدیریت دانش نسل 4/0 کار می‌کنند. مدیریت دانش نسل 4/0 ابعاد مختلفی دارد و اتفاقا می‌تواند بسیار برای نسل Z جذاب باشد. البته لازم به ذکر است این نکته نه فقط در مدیران دانش بلکه برای تمام موقعیت‌های شغلی مرتبط با این حوزه مثل مشاور مدیریت دانش و یا دانشکاران باید لحاظ شود. البته خوب است بدانید که مشاوره مدیریت دانش در دنیا کمتر تحت این عنوان وجود دارد ولی در ایران همچنان مرسوم است.
ختم کلام
با توجه به توضیحات این مقاله و با افزایش آگاهی، می‌توانیم امیدوار باشیم که متخصصان جوان و با مهارت، گام‌هایی جسورانه در آینده بردارند. در همین راستا باید مهارت کارجویان و مدیران دانش، متناسب با نیاز روز پرورش یابد و این افراد همانند نئو در فیلم ماتریکس، به سرزمین‌های ناآشنا قدم بگذارند و بر مدیریت دانش نسل ۴/۰ مسلط شوند.
مبنع:
https://inknowtex.ir/skills-of-modern-knowledge-manager/